مسواک کردن دندان ها از ارکان مهم در بهداشت دهان و دندان به شمار می آید. اهمیت این موضوع وقتی آشکار می شود که محققان می گویند: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان موجب بروز بیماری های قلبی، جنسی، دیابت و ... می شود.
اسلام در بیش از یک صد حدیث، مسلمانان را به استفاده از مسواک تشویق کرده و فواید و لزوم آن را برشمرده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: دهان های خود را با مسواک زدن خوشبو کنید؛ زیرا دهان های شما گذرگاه های قرآن است( کنز العمال، 2753). در این مقاله بر آنیم تا علاوه بر آشنایی با شیوه های صحیح مسواک زدن، با خرید و نکات مهمی که در این باره وجود دارد آشنا شویم.
فواید مسواک
امام صادق علیه السلام فواید مسواک زدن را این گونه بر می شمارد: مسواک زدن دوازده ویژگی دارد: این که از سنت است، دهان را تمیز می سازد، نور چشم را زیاد می کند، خدای رحمان را خشنود می گرداند، دندان ها را سفید می کند، پوسیدگی آن ها را از بین می برد، لثه ها را محکم می سازد، اشتها را زیاد می کند، بلغم را می برد، حافظه را زیاد می کند و حسنات دو چندان می شود و فرشتگان شاد می گردند( الخصال، 53،481).
از فواید دیگری که در روایات بیان شده: زبان آوری، از بین بردن وسوسه سینه، پر پشت شدن موها و برطرف شدن آب ریزش چشم است( منتخب میزان الحکمه، 289).
روش مسواک زدن
شیوه صحیح مسواک کردن، مهم ترین بحث در رعایت بهداشت است. چرا که اگر به صورت صحیح انجام نشود، با مسواک نزدن تفاوتی ندارد. برای مسواک کردن صحیح باید این نکات را به کار ببریم:
1. با استفاده از نخ دندان، لای دندان ها را تمیز کنید، زیرا سطوح بین دندان ها به هیچ وجه با استفاده از مسواک تمیز نمی شوند. در روایات نیز به خلال کردن دندان ها تأکید زیادی شده است.
2. مسواک را خیس کرده و مقداری خمیردندان روی آن بگذارید. دهان را هم بشویید تا خمیردندان به خوبی کف کند.
3. از آخرین دندان سمت چپ فک بالا شروع کنید و در جهت عقربه های ساعت ادامه دهید. نوک موهای مسواک را در خط رویش دندان ها قرار دهید و به سر مسواک زاویه 45 درجه بدهید. سپس برای 20 ثانیه به سر مسواک حرکتی لرزش بدهید و بعد از آن با حرکت چرخشی خرده های غذا را از سطح لثه و دندان جدا کنید.
4. با توجه به اندازه سر مسواک، دندان ها را سه تا سه تا مسواک بزنید.
5.سطح بیرونی دندان های جلوی بالا و پایین را هم به این طریق مسواک کنید: مسواک را به حالت عمودی نگه دارید و با حرکت آرام و با دامنه کوتاه به صورت جلو و عقب پشت دندان ها را تمیز کنید.
6. سپس سطح جونده دندان ها( آسیای کوچک و بزرگ) را با حرکت رفت و برگشت مسواک کنید.
7. توجه داشته باشید که سطح داخل گونه و زبان نیز باید مسواک شود. برای مسواک این قسمت ها سر مسواک را آرام و با حالت چرخشی داخل گونه و روی زبان حرکت دهید. برای هرکدام باید 30 ثانیه وقت بگذارید.
8. در مرحله آخر با یک لیوان آب، دهان تان را بشویید. می توانید پس از شستن از دهان شویه هم استفاده کنید.
نکته
1. قبل از استفاده از مسواک از تمیز بودن آن مطمئن شوید.
2. دندان عقل را با دقت بیش تری مسواک کنید. چون این دندان ها زودتر فاسد می شوند.
3. هنگام مسواک زدن فکرتان را روی همین کار متمرکز کنید تا نتیجه بهتری بگیرید.
4. مدت مسواک زدن صحیح 5 الی 10 دقیقه است. هنگام مسواک زدن، ساعت را فراموش نکنید.
5. مسواک را محکم نگیرید. بگذارید آزادانه در دست حرکت کند.
6. حداقل دو بار در روز دندان ها را مسواک کنید.
7. هر سه ماه یک بار مسواک خود را عوض کنید. البته اگر مسواک شما زودتر ساییده شده است، به محض ساییده شدن پرزها، آن را عوض کنید.
8. بلافاصله بعد از خوردن نوشیدنی های اسیدی مثل نوشابه، آب پرتقال و ... مسواک نزنید. چون اسید این نوشیدنی ها مینای دندان را ضعیف می کند و مسواک زدن باعث فرسایش آن می شود. حداقل نیم ساعت بعد از نوشیدن صبر کنید تا مواد معدنی از دست رفته دوباره جذب مینا شود.
مسواک خوب
در گذشته مردم از چوب مسواک استفاده می کردند. چوب مسواک از درخت « اراک» تهیه می شد. امام رضا علیه السلام مزیت چوب اراک را جلای دندان، خوشبویی دهان، محکم شدن لثه ها و جلوگیری از کرم خوردگی دندان ها بر می شمارد.
دکتر « کینیث کیودیل» در پنجاه و دومین گردهمایی پژوهش های دندان در آمریکا با مقایسه چوب مسواک با مسواک های پلاستیکی امروزی، استفاده از چوب مسواک را به خاطر الیاف نرم و کلفت، مواد شیمیایی مفید، عدم ضرر رسانی به لثه، داشتن مواد ضد عفونی کننده و طبیعی بودن آن توصیه کرده است.
اما امروزه که مردم از مسواک های پلاستیکی استفاده می کنند باید دقت کنند که بهترین نوع آن را برگزینند. برای انتخاب یک مسواک خوب به این نکات توجه داشته باشید:
1. دارای رشته های نایلونی و نرم و متوسط باشد تا به لثه ها آسیب نرساند.
2. اندازه سر آن متناسب با دهان فرد باشد.
3. الیاف مسواک باید در عرض 3 تا 4 ردیف و در طول 10 تا 12 ردیف قرار گرفته باشند.
4. مسواک خوب نباید پس از مدتی، پرزهای آن پخش شوند و خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهند.
5. ترجیحاً دسته مسواک مستقیم باشد و خمیدگی بیش از حد نداشته باشد. چرا که مسواک هایی که دسته مستقیم دارند، قدرت پاک کنندگی بیش تری دارند.
6. اگر قسمت مویی مسواک به شکل 8 باشد، قدرت پاک کنندگی بیش تری دارند.
7. برای کودکان مسواک هایی با سر کوچک، دسته ضخیم و الیاف نرم مناسب است.
نگهداری از مسواک
1. پس از هر بار مسواک زدن، آن را به طور کامل بشویید و باقی مانده خمیردندان و خرده های غذا را از لا به لای الیاف آن پاک کنید.
2. مسواک را در محیط خشک نگه داری کنید. گذاشن مسواک در حمام یا جاهایی که مرطوب است باعث نرم شدن الیاف و از بین رفتن خاصیت ارتجاعی آن می شود.
3. مسواک را درون درپوش آن قرار دهید.
4. مسواک خیس را درون درپوش نگذارید چون باعث رشد سریع باکتری ها می شود.
5. لیوان نگه داری مسواک را تمیز نگه دارید.
مسواک های نسل جدید
1. مسواک های برقی: مسواک های برقی با مسواک های معمولی تفاوت چندانی ندارند؛ فقط کار را راحت تر کرده اند. مسواک های برقی برای کودکان، معلولان و کسانی که قدرت حرکتی مناسبی را ندارند مفید است. وگرنه در تمیزی دندان ها، فرقی با مسواک های معمولی ندارند.
2. مسواک های تیتانیومی: این نوع مسواک ها نیاز به خمیر دندان ندارد. این مسواک را ژاپنی ها اختراع کرده اند. در این نوع مسواک ها هسته ای از جنس دی اکسید تیتانیوم وجود دارد که باعث ایجاد نوعی واکنش الکترو شیمیایی می شود که در نتیجه آن جرم دندان ها را از بین می برد. این مسواک ها دو نوع هستند. نوع اول آن الیاف معمولی دارد که باید زود به زود تعویض گردد. اما نوع جدید آن، دارای برس هایی هستند که سال ها سالم می ماند.
خمیر دندان
در ترکیبات خمیردندان ها فرق چندانی وجود ندارد. از طرفی نقش خمیردندان در پاکیزگی دندان ها بسیار ناچیز است و نقش کمکی برای مسواک دارد. همه خمیردندان ها دارای این ترکیبات هستند:
ساینده ها: پودرهایی با خاصیت سایندگی متوسط که بدون آسیب رساندن به مینای دندان ها باعث براق شدن آن می شود.
پاک کننده ها: موادی که ایجاد کف می کند و باعث جدا شدن لایه های چسبیده به دندان می شود.
رطوبت دهنده ها: این مواد جلوی خشک شدن خمیردندان را می گیرد.
مواد ژل کننده: باعث پایداری و به هم چسبیدن ذرات جامد خمیردندان می شود.
سایر افزودنی ها: مواد رنگی، محافظ، سفید کننده، بوها و ... اما با توجه به مواد درمانی که به خمیردندان ها اضافه می شود خمیر دندان ها به چند گروه تقسیم می شوند:
خمیر دندان های ضد پوسیدگی: در این خمیردندان ها از ترکیبات فلوراید به عنوان ماده ضد پوسیدگی استفاده شده است. این ماده باعث استحکام دندان ها و افزایش مقاومت آن ها در برابر باکتری های مضر می شود.
خمیردندان ضد جرم: این گونه خمیر دندان ها دارای مواد ساینده و پاک کننده صابونی و قوی هستند که باعث سفیدی و شفافیت دندان ها می شود و نمی تواند جرم دندان ها را از بین ببرد. فقط سرعت تشکیل جرم را کم تر می کند. این نوع خمیر دندان ها به دندان های ناسالم و میناهای ضعیف ضرر می رساند و نمی تواند رنگ طبیعی دندان ها را از بین ببرد. از این نوع خمیر دندان فقط با توصیه دندان پزشک استفاده کنید.
خمیر دندان ضد حساسیت: این نوع از خمیر دندان برای کم کردن حساسیت دندان ها مؤثر است. کسانی که دندان های حساس دارند و با خوردن مواد غذایی شیرین و ترش یا مواد سرد و گرم احساس درد می کنند، می توانند با استفاده از این نوع خمیر دندان حساسیت دندان خود را کاهش دهند.
خمیر دندان خوب
برای خرید یک خمیر دندان خوب این نکات را به یاد بسپارید:
1. دارای مجوزهای بهداشتی لازم و تاریخ مصرف باشد.
2. بدون این که به مینای دندان آسیب برساند، دارای قدرت تمیزکنندگی خوب باشد و پس از شستن دهان، به خوبی شسته شود.
3. ساختار آن به طور مناسب نرم باشد تا به راحتی از تیوپ خارج شود.
4. با پوست و مخاط دهان سازگار باشد. دارای مزه خوب باشد و فضای دهان را تازه و خوشبو کند.
5. بسته بندی و قیمت مناسب داشته باشد و کیفیت آن تا آخر تغییر نکند.
6. در استفاده از خمیر دندان لازم نیست مقدار زیادی از آن روی مسواک قرار گیرد. استفاده کمی از آن هم همان اثر را دارد.
7. بعد از استفاده از خمیردندان، دهان را خوب بشویید و خمیردندان را فرو نبرید. خوردن خمیر دندان حاوی فلوراید به ویژه در کودکان باعث تغییر رنگ دندان ها و به وجود آمدن لکه های سفید روی آن ها می شود.
منبع: نسیم وحی، شماره 23.
http://rasekhoon.net
